ει ... αν

This article considers conditional sentences involving the particle ει in the protasis and αν in the apodosis. Such sentences are typically contrary to fact, where a sentence is contrary to fact if it states the implication of a condition assumed to be false in case it would be true. For example, κυριε ει ης ωδε ο αδελφος μου ουκ αν ετεθνηκει "Lord, if thou hadst been here, my brother would not have died" is contrary to fact, because Jesus had not been there, and the sentence states what would have happened if he had been there. This article includes the list of New Testament conditional sentences involving ει in the protasis and αν in the apodosis. Included are also the Old Testament verses in the LXX translation that contain the ει ... αν pattern. In almost every case, an examination of the text confirms that a contrary to fact condition is involved. Exceptions are discussed in the notes at the end of the article.

It is known that a sentence involving past tense verbs, the particle ει in the protasis, and the particle αν in the apodosis, is contrary to fact (see pages 126-131 of W.G. MacDonald, Greek Enchiridion, Hendrickson, 2005). It should be noted, however, that not every contrary to fact sentence conforms to this pattern. Contrary to fact sentences that involve present tense verbs can be found in Mk 3:26, Jn 10:37, Ac 25:11, and Ps 119:92 (the psalm has the number 118 in the LXX). An additional example is provided by Lk 17:6, when considered in a version other than the received text. Moreover, there are sentences involving both ει and αν that are not contrary to fact (see the comments below on Jn 14:7, 28, 1Co 11:31, Ge 30:27), and there are contrary to fact sentences that involve ει but not αν (such as in Mt 12:26-27, Mk 3:26, Jn 15:22, 24, Mt 26:24, Mk 9:42, Ac 25:11a, Ro 4:14) Variations of the ει ... αν pattern are as follows. Mt 24:43, Lk 12;39, Jn 4:10, Is 1:9, Ro 9:29, and Is 48:18-19 have one protasis with two apodosis statements, each involving the particle αν. Jdg 13:23 has one protasis with three apodosis statements, each involving the particle αν. In Ps 124:1-5 (the psalm has the number 123 in the LXX), the protasis has three apodosis statements, with αν appearing only in the first statement. Note also Job 3:13. As can be seen in Nu 16:14 and Jer 23:22, the protasis may involve more than one verb and the additional verb may have a different tense (Mk 3:26, Ac 25:11). There are also examples in which the protasis of a contrary to fact statement is not explicitly stated, though it can be inferred easily from the context (Mt 25:27, 2Sa 18:11, Job 3:10-13). In Ge 44:8, the apodosis is stated in the form of a question. Finally, an exclamation appears between the protasis and the apodosis of the first conditional statement of Ob 1:5. It could be noted here also that in a contrary to fact statement, what is assumed to be false may not actually be false, but only something that the speaker claims to be false. For example, when the accusers of the Lord Jesus brought him to Pilate, they claimed that something true was false (Jn 18:30).

ει + aorist + αν + aorist

ει + aorist + aorist (without αν)

ει + no verb + αν + aorist

ει + pluperfect + αν + aorist

ει + imperfect + αν + imperfect

ει + imperfect + imperfect (without αν)

ει + imperfect + αν + aorist

ει + aorist + αν + imperfect

ει + aorist + imperfect (without αν)

ει + imperfect + αν + pluperfect

ει + pluperfect + imperfect (without αν)

ει + pluperfect + αν + pluperfect

ει + present + present (without αν)

ει + present + αν + aorist

ει + aorist + present (without αν)

Without protasis

Notes


ει + aorist + αν + aorist

(Mt 11:21) ουαι σοι χοραζιν ουαι σοι βηθσαιδαν οτι ει εν τυρω και σιδωνι εγενοντο αι δυναμεις αι γενομεναι εν υμιν παλαι αν εν σακκω και σποδω μετενοησαν

(Mt 11:23) και συ καπερναουμ η εως του ουρανου υψωθεισα εως αδου καταβιβασθηση οτι ει εν σοδομοις εγενοντο αι δυναμεις αι γενομεναι εν σοι εμειναν αν μεχρι της σημερον

(Mt 24:22) και ει μη εκολοβωθησαν αι ημεραι εκειναι ουκ αν εσωθη πασα σαρξ δια δε τους εκλεκτους κολοβωθησονται αι ημεραι εκειναι

(Mk 13:20) και ει μη κυριος εκολοβωσεν τας ημερας ουκ αν εσωθη πασα σαρξ αλλα δια τους εκλεκτους ους εξελεξατο εκολοβωσεν τας ημερας

(Lk 10:13) ουαι σοι χωραζιν ουαι σοι βηθσαιδα οτι ει εν τυρω και σιδωνι εγενοντο αι δυναμεις αι γενομεναι εν υμιν παλαι αν εν σακκω και σποδω καθημεναι μετενοησαν

(Ro 9:29) και καθως προειρηκεν ησαιας ει μη κυριος σαβαωθ εγκατελιπεν ημιν σπερμα ως σοδομα αν εγενηθημεν και ως γομορρα αν ωμοιωθημεν

(1Co 2:8) ην ουδεις των αρχοντων του αιωνος τουτου εγνωκεν ει γαρ εγνωσαν ουκ αν τον κυριον της δοξης εσταυρωσαν

(Ge 30:27)1 ειπεν δε αυτω λαβαν ει ευρον χαριν εναντιον σου, οιωνισαμην αν ευλογησεν γαρ με ο θεος τη ση εισοδω.

(Ge 31:27) και ει ανηγγειλας μοι, εξαπεστειλα αν σε μετ ευφροσυνης και μετα μουσικων, τυμπανων και κιθαρας.

(Ge 43:10) ει μη γαρ εβραδυναμεν, ηδη αν υπεστρεψαμεν δις.

(Ge 44:8) ει το μεν αργυριον, ο ευρομεν εν τοις μαρσιπποις ημων, απεστρεψαμεν προς σε εκ γης χανααν, πως αν κλεψαιμεν εκ του οικου του κυριου σου αργυριον η χρυσιον;

(Nu 16:14)2 ει και εις γην ρεουσαν γαλα και μελι εισηγαγες ημας και εδωκας ημιν κληρον αγρου και αμπελωνας, τους οφθαλμους των ανθρωπων εκεινων αν εξεκοψας. ουκ αναβαινομεν.

(Jdg 14:18) και ειπαν αυτω οι ανδρες της πολεως εν τη ημερα τη εβδομη προ του ανατειλαι τον ηλιον τι γλυκυτερον μελιτος, και τι ισχυροτερον λεοντος; και ειπεν αυτοις σαμψων ει μη ηροτριασατε εν τη δαμαλει μου, ουκ αν εγνωτε το προβλημα μου.

(2Ki 13:19) και ελυπηθη επ αυτω ο ανθρωπος του θεου και ειπεν ει επαταξας πεντακις η εξακις, τοτε αν επαταξας την συριαν εως συντελειας και νυν τρις παταξεις την συριαν.

(Ps 51:16) (50:18) οτι ει ηθελησας θυσιαν, εδωκα αν ολοκαυτωματα ουκ ευδοκησεις.

(Ps 55:12) (54:13) οτι ει εχθρος ωνειδισεν με, υπηνεγκα αν, και ει ο μισων με επ εμε εμεγαλορρημονησεν, εκρυβην αν απ αυτου.

(Is 1:9) και ει μη κυριος σαβαωθ εγκατελιπεν ημιν σπερμα, ως σοδομα αν εγενηθημεν και ως γομορρα αν ωμοιωθημεν.

(Is 48:18) και ει ηκουσας των εντολων μου, εγενετο αν ωσει ποταμος η ειρηνη σου και η δικαιοσυνη σου ως κυμα θαλασσης
(Is 48:19) και εγενετο αν ως η αμμος το σπερμα σου και τα εκγονα της κοιλιας σου ως ο χους της γης ουδε νυν ου μη εξολεθρευθης, ουδε απολειται το ονομα σου ενωπιον μου.

(Eze 3:6) ουδε προς λαους πολλους αλλοφωνους η αλλογλωσσους ουδε στιβαρους τη γλωσση οντας, ων ουκ ακουση τους λογους αυτων και ει προς τοιουτους εξαπεστειλα σε, ουτοι αν εισηκουσαν σου.

(Ob 1:5)3 ει κλεπται εισηλθον προς σε η λησται νυκτος, που αν απερριφης; ουκ αν εκλεψαν τα ικανα εαυτοις; και ει τρυγηται εισηλθον προς σε, ουκ αν υπελιποντο επιφυλλιδα;


ει + aorist + aorist (an example without αν)

(Jn 18:23) απεκριθη αυτω ο ιησους ει κακως ελαλησα μαρτυρησον περι του κακου ει δε καλως τι με δερεις


ει + no verb + αν + aorist

(Jn 14:2) εν τη οικια του πατρος μου μοναι πολλαι εισιν ει δε μη ειπον αν υμιν πορευομαι ετοιμασαι τοπον υμιν

(Heb 10:1) σκιαν γαρ εχων ο νομος των μελλοντων αγαθων ουκ αυτην την εικονα των πραγματων κατ ενιαυτον ταις αυταις θυσιαις ας προσφερουσιν εις το διηνεκες ουδεποτε δυναται τους προσερχομενους τελειωσαι
(Heb 10:2)4 επει ουκ αν επαυσαντο προσφερομεναι δια το μηδεμιαν εχειν ετι συνειδησιν αμαρτιων τους λατρευοντας απαξ κεκαθαρμενους

(Job 42:8) νυν δε λαβετε επτα μοσχους και επτα κριους και πορευθητε προς τον θεραποντα μου ιωβ, και ποιησει καρπωσιν περι υμων ιωβ δε ο θεραπων μου ευξεται περι υμων, οτι ει μη προσωπον αυτου λημψομαι ει μη γαρ δι αυτον, απωλεσα αν υμας ου γαρ ελαλησατε αληθες κατα του θεραποντος μου ιωβ.


ει + pluperfect + αν + aorist

(Mt 12:7) ει δε εγνωκειτε τι εστιν ελεον θελω και ου θυσιαν ουκ αν κατεδικασατε τους αναιτιους

(Mt 24:43) εκεινο δε γινωσκετε οτι ει ηδει ο οικοδεσποτης ποια φυλακη ο κλεπτης ερχεται εγρηγορησεν αν και ουκ αν ειασεν διορυγηναι την οικιαν αυτου

(Lk 12:39) τουτο δε γινωσκετε οτι ει ηδει ο οικοδεσποτης ποια ωρα ο κλεπτης ερχεται εγρηγορησεν αν και ουκ αν αφηκεν διορυγηναι τον οικον αυτου

(Jn 4:10) απεκριθη ιησους και ειπεν αυτη ει ηδεις την δωρεαν του θεου και τις εστιν ο λεγων σοι δος μοι πιειν συ αν ητησας αυτον και εδωκεν αν σοι υδωρ ζων

(Jdg 8:19) και ειπεν γεδεων αδελφοι μου και υιοι της μητρος μου ησαν ζη κυριος, ει εζωογονηκειτε αυτους, ουκ αν απεκτεινα υμας.


ει + imperfect + αν + imperfect

(Mt 23:30) και λεγετε ει ημεν εν ταις ημεραις των πατερων ημων ουκ αν ημεν κοινωνοι αυτων εν τω αιματι των προφητων

(Lk 7:39) ιδων δε ο φαρισαιος ο καλεσας αυτον ειπεν εν εαυτω λεγων ουτος ει ην προφητης εγινωσκεν αν τις και ποταπη η γυνη ητις απτεται αυτου οτι αμαρτωλος εστιν

(Lk 17:6)5 ειπεν δε ο κυριος ει ειχετε πιστιν ως κοκκον σιναπεως ελεγετε αν τη συκαμινω ταυτη εκριζωθητι και φυτευθητι εν τη θαλασση και υπηκουσεν αν υμιν

(Jn 5:46) ει γαρ επιστευετε μωση επιστευετε αν εμοι περι γαρ εμου εκεινος εγραψεν

(Jn 8:39) απεκριθησαν και ειπον αυτω ο πατηρ ημων αβρααμ εστιν λεγει αυτοις ο ιησους ει τεκνα του αβρααμ ητε τα εργα του αβρααμ εποιειτε αν

(Jn 8:42) ειπεν ουν αυτοις ο ιησους ει ο θεος πατηρ υμων ην ηγαπατε αν εμε εγω γαρ εκ του θεου εξηλθον και ηκω ουδε γαρ απ εμαυτου εληλυθα αλλ εκεινος με απεστειλεν

(Jn 9:41) ειπεν αυτοις ο ιησους ει τυφλοι ητε ουκ αν ειχετε αμαρτιαν νυν δε λεγετε οτι βλεπομεν η ουν αμαρτια υμων μενει

(Jn 15:19) ει εκ του κοσμου ητε ο κοσμος αν το ιδιον εφιλει οτι δε εκ του κοσμου ουκ εστε αλλ εγω εξελεξαμην υμας εκ του κοσμου δια τουτο μισει υμας ο κοσμος

(1Co 11:31)6 ει γαρ εαυτους διεκρινομεν ουκ αν εκρινομεθα

(Ga 1:10) αρτι γαρ ανθρωπους πειθω η τον θεον η ζητω ανθρωποις αρεσκειν ει γαρ ετι ανθρωποις ηρεσκον χριστου δουλος ουκ αν ημην

(Heb 8:4) ει μεν γαρ ην επι γης ουδ αν ην ιερευς οντων των ιερεων των προσφεροντων κατα τον νομον τα δωρα

(Heb 8:7) ει γαρ η πρωτη εκεινη ην αμεμπτος ουκ αν δευτερας εζητειτο τοπος

(Heb 11:15) και ει μεν εκεινης εμνημονευον αφ ης εξηλθον ειχον αν καιρον ανακαμψαι


ει + imperfect + imperfect (an example without αν)

(Jn 18:36)7 απεκριθη ο ιησους η βασιλεια η εμη ουκ εστιν εκ του κοσμου τουτου ει εκ του κοσμου τουτου ην η βασιλεια η εμη οι υπηρεται αν οι εμοι ηγωνιζοντο ινα μη παραδοθω τοις ιουδαιοις νυν δε η βασιλεια η εμη ουκ εστιν εντευθεν


ει + imperfect + αν + aorist

(Jn 11:32) η ουν μαρια ως ηλθεν οπου ην ο ιησους ιδουσα αυτον επεσεν εις τους ποδας αυτου λεγουσα αυτω κυριε ει ης ωδε ουκ αν απεθανεν μου ο αδελφος

(Jn 14:28)8 ηκουσατε οτι εγω ειπον υμιν υπαγω και ερχομαι προς υμας ει ηγαπατε με εχαρητε αν οτι ειπον πορευομαι προς τον πατερα οτι ο πατηρ μου μειζων μου εστιν

(Jn 18:30) απεκριθησαν και ειπον αυτω ει μη ην ουτος κακοποιος ουκ αν σοι παρεδωκαμεν αυτον

(Ac 18:14) μελλοντος δε του παυλου ανοιγειν το στομα ειπεν ο γαλλιων προς τους ιουδαιους ει μεν ουν ην αδικημα τι η ραδιουργημα πονηρον ω ιουδαιοι κατα λογον αν ηνεσχομην υμων

(Ge 31:42) ει μη ο θεος του πατρος μου αβρααμ και ο φοβος ισαακ ην μοι, νυν αν κενον με εξαπεστειλας την ταπεινωσιν μου και τον κοπον των χειρων μου ειδεν ο θεος και ηλεγξεν σε εχθες.

(Nu 22:29) και ειπεν βαλααμ τη ονω οτι εμπεπαιχας μοι και ει ειχον μαχαιραν εν τη χειρι μου, ηδη αν εξεκεντησα σε.

(Jdg 13:23) και ειπεν αυτω η γυνη αυτου ει ηθελεν ο κυριος θανατωσαι ημας, ουκ αν ελαβεν εκ χειρος ημων ολοκαυτωμα και θυσιαν και ουκ αν εδειξεν ημιν ταυτα παντα και καθως καιρος ουκ αν ηκουτισεν ημας ταυτα.

(Ps 124:2) (123:2) ει μη οτι κυριος ην εν ημιν εν τω επαναστηναι ανθρωπους εφ ημας,
(Ps 124:3) (123:3) αρα ζωντας αν κατεπιον ημας εν τω οργισθηναι τον θυμον αυτων εφ ημας
(Ps 124:4) (123:4) αρα το υδωρ κατεποντισεν ημας, χειμαρρον διηλθεν η ψυχη ημων
(Ps 124:5) (123:5) αρα διηλθεν η ψυχη ημων το υδωρ το ανυποστατον.

(Pr 2:20) ει γαρ επορευοντο τριβους αγαθας, ευροσαν αν τριβους δικαιοσυνης λειους.


ει + aorist + αν + imperfect

(Ga 3:21) ο ουν νομος κατα των επαγγελιων του θεου μη γενοιτο ει γαρ εδοθη νομος ο δυναμενος ζωοποιησαι οντως αν εκ νομου ην η δικαιοσυνη

(Heb 4:8) ει γαρ αυτους ιησους κατεπαυσεν ουκ αν περι αλλης ελαλει μετα ταυτα ημερας

(1Sa 14:30) αλλ οτι ει εφαγεν εσθων ο λαος σημερον των σκυλων των εχθρων αυτων, ων ευρεν, οτι νυν αν μειζων ην η πληγη εν τοις αλλοφυλοις.

(Jer 23:22) και ει εστησαν εν τη υποστασει μου και εισηκουσαν των λογων μου, και τον λαον μου αν απεστρεφον αυτους απο των πονηρων επιτηδευματων αυτων.


ει + aorist + imperfect (examples without αν)

(Mt 26:24)9 ο μεν υιος του ανθρωπου υπαγει καθως γεγραπται περι αυτου ουαι δε τω ανθρωπω εκεινω δι ου ο υιος του ανθρωπου παραδιδοται καλον ην αυτω ει ουκ εγεννηθη ο ανθρωπος εκεινος

(Jn 15:22) ει μη ηλθον και ελαλησα αυτοις αμαρτιαν ουκ ειχον νυν δε προφασιν ουκ εχουσιν περι της αμαρτιας αυτων

(Jn 15:24) ει τα εργα μη εποιησα εν αυτοις α ουδεις αλλος πεποιηκεν αμαρτιαν ουκ ειχον νυν δε και εωρακασιν και μεμισηκασιν και εμε και τον πατερα μου


ει + imperfect + αν + pluperfect

(Jn 11:21) ειπεν ουν η μαρθα προς τον ιησουν κυριε ει ης ωδε ο αδελφος μου ουκ αν ετεθνηκει

(1Jn 2:19) εξ ημων εξηλθον αλλ ουκ ησαν εξ ημων ει γαρ ησαν εξ ημων μεμενηκεισαν αν μεθ ημων αλλ ινα φανερωθωσιν οτι ουκ εισιν παντες εξ ημων


ει + pluperfect + imperfect (an example without αν)

(Job 31:35)10 τις δωη ακουοντα μου; χειρα δε κυριου ει μη εδεδοικειν, συγγραφην δε, ην ειχον κατα τινος,
(Job 31:36) επ ωμοις αν περιθεμενος στεφανον ανεγινωσκον,


ει + pluperfect + αν + pluperfect

(Jn 8:19) ελεγον ουν αυτω που εστιν ο πατηρ σου απεκριθη ο ιησους ουτε εμε οιδατε ουτε τον πατερα μου ει εμε ηδειτε και τον πατερα μου ηδειτε αν

(Jn 14:7)11 ει εγνωκειτε με και τον πατερα μου εγνωκειτε αν και απ αρτι γινωσκετε αυτον και εωρακατε αυτον


ει + present + present (examples without αν)

(Jn 10:37) ει ου ποιω τα εργα του πατρος μου μη πιστευετε μοι

(Ac 25:11) ει μεν γαρ αδικω και αξιον θανατου πεπραχα τι ου παραιτουμαι το αποθανειν ει δε ουδεν εστιν ων ουτοι κατηγορουσιν μου ουδεις με δυναται αυτοις χαρισασθαι καισαρα επικαλουμαι


ει + present + αν + aorist12

(Ps 119:92) (118:92) ει μη οτι ο νομος σου μελετη μου εστιν, τοτε αν απωλομην εν τη ταπεινωσει μου.


ει + aorist + present (an example without αν)

(Mk 3:26) και ει ο σατανας ανεστη εφ εαυτον και μεμερισται ου δυναται σταθηναι αλλα τελος εχει


Without protasis

(Mt 25:27)13 εδει ουν σε βαλειν το αργυριον μου τοις τραπεζιταις και ελθων εγω εκομισαμην αν το εμον συν τοκω

(2Sa 18:11) και ειπεν ιωαβ τω ανδρι τω απαγγελλοντι και ιδου εορακας τι οτι ουκ επαταξας αυτον εις την γην; και εγω αν δεδωκειν σοι δεκα αργυριου και παραζωνην μιαν.

(Job 3:10) οτι ου συνεκλεισεν πυλας γαστρος μητρος μου απηλλαξεν γαρ αν πονον απο οφθαλμων μου.
(Job 3:11) δια τι γαρ εν κοιλια ουκ ετελευτησα, εκ γαστρος δε εξηλθον και ουκ ευθυς απωλομην;
(Job 3:12) ινα τι δε συνηντησαν μοι γονατα; ινα τι δε μαστους εθηλασα;
(Job 3:13) νυν αν κοιμηθεις ησυχασα, υπνωσας δε ανεπαυσαμην




Notes:

(1) In Ge 30:27, a translation of the LXX text would be, "And Laban said to him, 'If I have found favor in thy sight, I have divined well. For God has blessed me by thy coming.'" If the verse would be interpreted instead as involving a contrary to fact statement, the translation would be "If I had favor in thy sight, I would divine well", which is clearly not meaningful. Rather, "If I have found favor in thy sight" means "If you stay with me", for this is what Laban wanted Jacob to do. Thus, Laban was claiming that he had divined that Jacob would stay with him. By speaking about this divination and by mentioning God, Laban was probably hoping to persuade Jacob that God did not want him to depart. [Back]

(2) The LXX text of Nu 16:14 could be translated, "Moreover, if thou hadst brought us into a land flowing with milk and honey, and given us an inheritance of fields and vineyards, thou wouldest have surely put out the eyes of these men. We will not come up." Dathan and Abiram claimed that Moses was trying to lord over them (Nu 16:13). In the LXX interpretation of Nu 16:14, they were saying that if Moses had led the people to the promised land, he would have surely strengthened himself to the point of punishing severely those challenging his authority. [Back]

(3) The LXX text of Ob 1:5 could be translated, "If thieves came in to thee, or robbers by night-- How hast thou been cast off!-- Would they not steal just enough for themselves? And if grape gatherers came in to thee, would they not leave a gleaning?" [Back]

(4) In Heb 10:2, note that επει corresponds to επι ει. [Back]

(5) Different translations of Lk 17:6 could be obtained depending on whether the verse is understood as involving a contrary to fact statement or not. If a contrary to fact statement is assumed, the Lord was telling the disciples what would happen if they had something they did not have (faith as a mustard seed). In the other case, the Lord was telling them that since they had faith as a mustard seed, they could do even the impossible. To determine which of the two cases applies, we could notice first that the disciples were not fully believing. This was still true at the Last Supper (Jn 14:11, 16:31). In fact, Jn 16:31 might indicate that the Lord persuaded some of the disciples at that time. It was not that the disciples did not believe at all, for Jn 17:7-8 mentions explicitly several things that they had received and believed. The Lord also stated that they have kept his word (Jn 17:6). However, they had not yet believed to the point of fulfilling Jn 17:17. Verses such as Lk 9:1, Lk 9:10, and Lk 10:17, indicate that they had already done some miracles. However, they were not able to do everything they were asked to (Lk 9:40), and this was due to their lack of faith (Mt 17:20). Though Jesus had given them authority (Lk 9:1), they were still limited by their lack of faith (Mt 17:20). This limitation kept them from doing works similar in difficulty to having a tree uprooting itself and planting itself into the sea. Thus, it could be concluded that Lk 17:6 speaks of a kind of faith that the disciples did not have yet. [Back]

(6) 1Co 11:31 is not necessarily a contrary to fact statement. To those who examine themselves rightly, it states that they will not be judged. To the others, however, it is a contrary to fact statement, indicating that they will be judged. [Back]

(7) In Jn 18:36, the particle αν is understood as modifying οι υπηρεται. [Back]

(8) To the eleven disciples, Jn 14:28 did not involve a contrary to fact statement. They did love the Lord (Jn 21:15, Mk 12:30). They probably did not rejoice at that time, as they were not understanding well the words of the Lord. Later, when they understood, they must have rejoiced. [Back]

(9) In Mt 26:24, note that the apodosis καλον ην αυτω precedes the protasis ει ουκ εγεννηθη ο ανθρωπος εκεινος. [Back]

(10) The LXX interpretation of Job 31:35-36 could be translated, "Oh that I were heard! If I would not fear the hand of the Lord, the writing which I would have against anyone, having placed on my shoulders like a crown, I would read". Here, χειρα δε κυριου ει μη εδεδοικειν is the protasis, and συγγραφην ... ανεγινωσκον the apodosis. [Back]

(11) In view of Jn 14:9, it can be concluded that Jn 14:7a was not a contrary to fact statement to the eleven disciples. It simply stated that since they knew Jesus, they knew the Father also. The disciples, however, where not aware that they knew the Father. Now that Jesus told them, they could associate what they had seen in him and what they had known about him with the Father. The words απ αρτι γινωσκετε αυτον και εωρακατε αυτον "from now on you know him, and have seen him" refer to this fact. [Back]

(12) The received text of Lk 17:6 has the form ειχετε in the protasis. The other versions of the Greek text have εχετε, with the present instead of the imperfect tense. This provides an example of a contrary to fact statement that has the present in the protasis and the imperfect in the apodosis. [Back]

(13) In Mt 25:27, understanding ελθων εγω εκομισαμην αν το εμον συν τοκω as the apodosis, ει and the protasis are missing. The protasis, however, is implied by the context. A similar comment could be made about 2Sa 18:11 and Job 3:10-13. [Back]


Home